Define aramak, tarih ve gizem meraklılarının hayalini süsleyen bir uğraş. Ancak Türkiye’de define aramak yasal izinlere ve belirli kurallara bağlıdır. Bu blog yazısında, “Define aramak için ne gerekli?”, “Define arama ruhsatı nasıl alınır?”, “Define bulunca devlet ne kadar alır?” gibi en çok merak edilen sorulara profesyonel bir şekilde yanıt vereceğiz.
1. Define Aramak İçin Neler Gerekli?
Define aramak isteyen kişilerin öncelikle Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın ilgili birimlerinden resmi define arama izni alması gereklidir. Bu süreç belirli belgelerin hazırlanması ve bir başvuru sürecinin tamamlanması ile işler.
Gerekli Belgeler:
- T.C. Kimlik Fotokopisi
- Tapu Belgesi (aramanın yapılacağı alanın mülkiyeti)
- Koordinatlı harita (jeodezik olarak belirlenmiş nokta)
- Arkeolog ile sözleşme (kazı gerekecekse)
- Başvuru Dilekçesi
2. Define Arama İzni Nasıl Alınır?
Define aramak için izni İl Kültür ve Turizm Müdürlükleri verir. Başvuru şu adımlarla yapılır:
- Belgelerin hazırlanması
- Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’ne başvuru
- Alanın uzmanlarca yerinde incelenmesi
- Uygun bulunursa resmi define arama ruhsatı verilir.
📌 Not: İzin yalnızca belirli bir yer ve süre için geçerlidir. İzin dışına çıkmak suç teşkil eder.
3. Define Arama Ruhsatı Ne Kadardır?
Define arama faaliyetleri, 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamında sıkı kurallara bağlı bir şekilde yürütülmektedir. 2025 yılı itibarıyla bu ruhsat süreci, yalnızca ücretle sınırlı olmayıp, ciddi bir prosedür, denetim ve güvenlik sürecini de kapsamaktadır.
Başvuru Süreci
Define arama izni için ilk adım, Ankara Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu veya ilgili Müze Müdürlüğü’ne dilekçe ile başvuruda bulunmaktır. Dilekçede şu bilgilere yer verilmelidir:
-
İl, ilçe, bucak, mahalle ve sokak bilgileri
-
Arama yapılacak arazinin tapulu olup olmadığı
-
Alanın ekili, dikili veya meskûn bir yer olup olmadığı
-
Alanın mezarlık, sit alanı veya tescilli bir kültürel miras alanı içinde olup olmadığı
Başvuru yapılan alanın, 2863 sayılı Kanun’un 6. maddesine göre korunması gereken bir kültür varlığı veya sit alanı içinde olup olmadığı tespit edilir. Eğer tescilli bir alan içerisinde değilse ve uygun görülürse define arama ruhsatı verilir.
Denetim ve Gözetim
Define arama çalışmaları, en az iki kişilik müze ihtisas elemanı eşliğinde yapılmalıdır. Bu uzmanların;
-
Yol giderleri,
-
Yevmiyeleri,
-
Gerekli olması durumunda konaklama masrafları,
define arama izni alan kişi ya da kişiler tarafından karşılanır.
Güvenlik ve Sorumluluk
Define arama faaliyetleri sırasında, hem çevreye hem de kişilere verilebilecek her türlü zarara karşı can ve mal güvenliği sorumluluğu ruhsat sahibine aittir. Bu nedenle başvuru sahiplerinin dikkatli, bilinçli ve yasalara uygun davranmaları gerekir.
Arama Süresi
Ruhsat verilen arama çalışmaları, en fazla 1 ay süreyle yapılabilir. Gerekli görülmesi hâlinde bu süreye 1 defaya mahsus olmak üzere 1 ay uzatma hakkı tanınabilir. Bu sürenin dışında alanda kazı ya da arama yapılamaz.
4. Define Arama Ruhsatı Kaç Günde Çıkar?
Define arama ruhsatı ortalama 30 ila 60 gün arasında çıkar. Bu süre, başvurunun yoğunluğuna ve alanın hassasiyetine göre uzayabilir.
5. Define Bulunca Devlet Ne Kadar Alıyor?
Eğer yapılan kazıda kültürel değeri olan bir define bulunursa bu define devlete aittir. Ancak bulan kişi ödüllendirilir.
- Değerin %50’si bulan kişiye,
- %10’u ise arazi sahibine verilebilir.
Bu oranlar, define niteliğine ve yerin tapulu olup olmamasına göre değişebilir. Devletin ödül verme oranları Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’na göre belirlenir.
6. Kazı Yapmadan Define Aramak Mümkün mü?
Evet, kazı yapılmadan yüzeysel define arama izni alınabilir. Bu tür arama genellikle:
- Dedektör ile yüzey taraması,
- Metal algılama cihazları ile araştırma şeklindedir.
Ancak yine de yüzeysel arama için bile izin alınması zorunludur. İzin almadan yapılan aramalar cezai yaptırıma tabidir.
7. Kendi Arazisinde Define Aramak Suç mu?
Kendi arazinizde bile olsa define aramak izinsiz yapılamaz. Devlet bu tür faaliyetleri;
- Tarihi eser kaçakçılığı,
- Kültürel varlıkların korunması çerçevesinde değerlendirir.
📌 Kısacası, arazinin sahibi olmanız size otomatik olarak define arama hakkı vermez. İzin almak zorunludur.
8. Yüzeysel Define Arama İzni Nasıl Alınır?
Yüzeysel arama yapmak isteyen kişiler yine İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü’ne başvurarak şu belgeleri sunmalıdır:
- Tapu,
- Harita,
- Cihaz bilgileri (dedektör vb.),
- Kimlik bilgileri.
İzin belgesi alındıktan sonra yalnızca belirtilen gün ve saatte, belirlenen alan içinde arama yapılabilir.
Sık Sorulan Sorular (SSS)
❓ Define bulursam hepsi benim mi olur?
Hayır. Devletle paylaşmanız zorunludur. Aksi takdirde cezai işlem uygulanır.
❓ Define aramak için dedektör almak yeterli mi?
Hayır. Dedektör sahibi olmanız yasal izin olmadan define arayabileceğiniz anlamına gelmez.
❓ Cihazla bulunan madeni para define sayılır mı?
Tarihi değer taşıyorsa sayılır ve devlete bildirilmesi gerekir.
❓ Define arama cezaları nedir?
İzinsiz define arayanlara 5 yıla kadar hapis cezası ve yüksek para cezaları uygulanabilir.
Sonuç: Yasal ve Bilinçli Hareket Edin
Define aramak heyecan verici olabilir ama yasaları bilmek ve ona göre hareket etmek şarttır. Ruhsat almadan yapılan her arama hem suç teşkil eder hem de tarihi değerlerin tahrip olmasına neden olabilir.
Eğer yasal yollarla define aramak istiyorsanız, adım adım süreci öğrenin ve doğru başvuru ile hareket edin.
Daha fazla bilgi ve resmi kaynaklar:
Tavsiyemiz: Profesyonel destek almadan ve izin belgesi olmadan hiçbir define arama faaliyetinde bulunmayın.